نموداری از زندگی معتدل
«سخن اول»
انجمن‌های اسلامی دانش‌‌آموزان، همواره در پاسخگویی به مطالبات و منویات رهبر فرزانه‌ی انقلاب، پیشگام و پرچمدار بوده‌اند. در سال ۱۳۸۸ (سال اصلاح الگوی مصرف) نیز اعضای این تشکل انقلابی می کوشند همان گونه که در زندگی و خط مشی فردی در بهره‌بردای از منابع مادی و معنوی خود دقت نظر دارند، در فعالیت‌های تشکیلاتی خود نیز نهایت اهتمام را در توجه به رویکرد فوق مبذول دارند.
خاطر نشان می‌شود که این مجموعه – با اندکی تغییر – در نشستی با نام «در حریم خورشید» که با حضور ۵۰۰ نفر از مسؤولان، کادر و رابطان اتحادیه‌ی استان‌ها و شهرستان‌ها در مشهد مقدس برگزار گردید توسط دبیرکل محترم اتحادیه، جناب آقای فخریان ارائه و تبیین شد.
مقام معظم رهبری مدّ ظلّه العالی:
«امروز دشمن چشمش به نقطه‌ی حساس اقتصادی است تا بلکه بتوانند این کشور را از لحاظ اقتصادی دچار اختلال کنند. هر چه می‌توانند اختلال ایجاد می‌کنند و هر چه هم نمی‌توانند، در تبلیغاتشان وانمود می‌کنند که اختلال هست. این کاری است که امروز در تبلیغات دشمن ما، با قدرت و به شکل‌های مختلف انجام می‌گیرد. راه مقابله هم انضباط مالی و صرفه‌جویی و نگاه پرهیزگرانه به مصرف گرایی است.»
نگاهی به سال اصلاح الگوی مصرف در کلام رهبری
کلام اول: کلیدواژه‌ها
صرفه‌جویی
به معنای درست مصرف کردن، بجا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است.
قناعت
به معنای حد و اندازه را نگه داشتن، زیاده روی و اسراف نکردن، نعمت‌های الهی را ضایع نکردن است.
اسراف
به معنای تضییع نعمت الهی، نشناختن قدر نعمت الهی، مصرف بدون اثر و کارایی، مصرف بیهوده و هرز است.
رفاه
به معنای رسیدن کشور از نظر آبادانی و عمران، استفاده از منابع طبیعی، رونق اقتصادی و … با تکیه بر استعدادهای ذاتی نیروی انسانی خودی، به حد قابل قبول رسیدن و همگانی شدن علم، فرهنگ و تحقیق است.
«وَ ما اَرسَلنا فی قَریَهٍ مِن نَذیر اِلّا قالَ مُترَفوها اِنّا بِما اُرسِلتُم بِهِ کافِرونَ»
«ما در هیچ شهر و دیاری پیامبری نفرستادیم مگر آنکه خوش¬گذرانهای مرفه به آنان گفتند: ما به آنچه شما به خاطر آن فرستاده شده¬اید کافریم» (سبأ ۳۴)
کلام دوم: وضعیت فعلی ما
بحث اول: اسراف، بیماری ملت ما
بیماری اسراف
مصرف‌گرایی به صورت اسراف، یکی از بیماری‌های خطرناک هر ملتی است.
میراث زشت گذشته
مصرف‌گرایی و اسراف جزء میراث‌های ما از گذشته است، و ما خیلی مصرف زده هستیم.
عادت ناپسند
عادت‌های ما، سنت‌های ما، روش های غلطی که از این و آن یاد گرفته‌ایم، ما را سوق داده است به زیاده روی در مصرف به نحو اسراف.
بلای جامعه
مصرف‌گرایی برای جامعه بلای بزرگی است. مصرف‌گرایی، جامعه را از پای در می‌آورد. جامعه‌ای که مصرف آن از تولیدش بیش‌تر باشد، در میدان‌های مختلف شکست خواهد خورد.
«وَ طَبَعَ اللهُ عَلی قَلَوبِهِم»
«و خداوند بر دلهایشان مهر زده است» (توبه ۹۳)
بحث دوم: نمونه‌های مختلفی از اسراف
«ربَّناَ اطمِس عَلی اَموالِهِم»
«پروردگارا! اموالشان را نابود کن» (یونس ۸۸)
کلام سوم: چرا صرفه‌جویی؟
قرآن:
۱- «وَ لا تُسرِفوا اِنَّهُ لا یُحِبُّ المُسرِفین»
«و اسراف و زیاده روی نکنید که خداوند اسراف کنندگان را دوست ندارد» (اعراف ۳۱)
۲- «لا تَجعَل یَدَکَ مَغلولَهً اِلى عُنُقِکَ وَ لا تَبسُطها کُلَّ البَسطِ فَتَقعُدَ مَلوماً مَحسوراً»
«نه دست خویش را از روی خساست به گردنت ببند و نه به سخاوتِ تمام بگشای که در هر حال سرزنش شده و حسرت بار، زمین گیر میشوی» (اسراء ۲۹)
روایات
امام علی (ع): کسی که به زیاد‌روی افتخار کند، با تنگ‌دستی، خوار و زبون می‌گردد.
امام موسی بن جعفر(ع): مرز بین نفقه‌ی مجاز بین دو امر مکروه است؛ یکی از آن دو اسراف و دیگری سخت‌گیری است.
خداوند میانه‌روی را دوست و زیاده‌روی را دشمن می‌دارد؛ حتی اگر دور انداختن هسته خرما باشد.
عقل : ما بایستى مصرف کردن را مدبرانه و عاقلانه مدیریت کنیم. مصرف نه فقط از نظر اسلام، بلکه از نظر همه عقلاى عالم، چیزى است که باید تحت کنترل عقل قرار بگیرد. با هوى و هوس، با خواهش دل و آنچه که نفس انسان از انسان مطالبه می¬کند، نمی¬شود مصرف را مدیریت کرد. (مقام معظم رهبری)
«وَ اَطعِمُوا البائِسِ الفَقیر»: «و بینوای فقیر را نیز اطعام کنید» (حج ۲۸)
کلام سوم : چرا صرفه‌جویی؟
«اَنفقُوا مِمُا رَزَقناکُم»: «ا زآنچه به شما روزی داده¬ایم انفاق کنید» (بقره ۲۵۴)
بحث دوم: تولید ثروت به جای هدر دادن اموال
«وَ اللهُ یَرزُقُ مَن یَشاءُ بِغیرِ حِساب»: «و خداوند به هر کس بخواهد روزی می¬دهد» (نور ۳۸)
کلام چهارم: چه باید کرد؟
- انفاق و سرمایه‌گذاری
- تولید و عبادت
- تولید ثروت بدون اسراف
- دلیل ولخرجی!
«اَوَلم یَعلَم اَنَّ اللهَ قَد اَهلکَ مِن قَبلِهِ مِنَ القُرونِ مَن هُوَ اَشَدُّ مِنهُ قُوَّهً و اَکثَرُ جَمعاً»: «آیا او نمی¬دانست که خداوند پیش از او اقوامی را هلاک کرد که نیرومندتر و ثروتمندتر از او بودند؟» (قصص ۷۸)
بحث سوم: وظیفه‌ی مردم
نسبت به خود
- ما اگر می‌خواهیم و شعار می‌دهیم و می‌گوییم که جامعه‌ی ما باید روحیه‌ی مصرف‌گرایی را کنار بگذارد و خودش را از آن چیزهایی که در فرهنگ‌های غربی ترویج می‌شود، رها کند، عمل به آن، متوقف به عمل ماست.
نسبت به کشور و مردم
- اسراف فقط در زمینه‌ی فردی نیست؛ در سطح ملی هم اسراف می‌شود.
- اگر بخواهیم با اسراف مبارزه کنیم، باید برای این کار برنامه‌ریزی انجام گیرد و آن را مسؤولان دولتی انجام دهند.
- مسؤولان کشور باید راه صرفه‌جویی و مقابله با اسراف را به مردم بیاموزند.
- اسراف مسؤولان دولتی، از اسراف مردم عادی مضرتر است؛ زیرا که این اسراف در بیت‌المال است.
«اَفَبِنعِمَهِ اللهِ یَجحَدونَ»: «آیا آنها نعمت خداوند را انکار می¬کنند؟» (نحل ۷۱)
بحث چهارم : نقش و وظیفه‌ی رسانه‌ها
* ساختن برنامه در مقوله‌ی عدالت اجتماعی
* سوق دادن مردم به طرف عدم مصرف‌گرایی از طریق تبلیغات رسانه‌ای
«اَوَلم یَعلَم اَنَّ اللهَ قَد اَهلکَ مِن قَبلِهِ مِنَ القُرونِ مَن هُوَ اَشَدُّ مِنهُ قُوَّهً و اَکثَرُ جَمعاً»: «آیا او نمی¬دانست که خداوند پیش از او اقوامی را هلاک کرد که نیرومندتر و ثروتمندتر از او بودند؟» (قصص ۷۸)
پی نوشت :
تمام جملات و عبارات – غیر از آیات و روایات – و همچنین مبنای دسته¬بندی¬ها، سخنان مقام معظم رهبری است که برای دستیابی به منبع آنها می¬توانید به مقاله «اسراف و مصرف در نگاه ره¬بر» مراجعه نمایید.