تغذیه دختران در دوران بلوغ
گفتاری کوتاه از دکتر احمد جوانمرد
دوران بلوغ، یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی است؛ چراکه در این دوران جهش رشـدی اتفـاق مـی‌افتـد. رشد نوجوانان، به‌خصوص دختران در این دوران تسریع می‌شود و در نتیجه نیاز به مواد مغذی در آنها افزایش پیدا میکند و در صورتی که از طریق یک برنامه غذایی متعادل، متناسب و متنوع به این نیـاز پاسـخ داده نـشود، امکـان رسیدن به رشد مطلوب به‌دست نخواهد آمد. در این میان، دختران بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرند. دختران برای رشد مناسب خود در این دوران، احتیاج به مواد مغذی ماننـد اسـیدهای آمینـه ضـروری، مواد معدنی مانند آهن، کلسیم، روی و ویتأمین‌هـایD ،A و گـروه B بـه‌خـصوص اسـید فولیـک، ویتأمین B12 وB1، ریبوفلاوین (B2)، نیاسین (B3) و پیریدوکسین (B6) دارند. متأسفانه در این دوران پراهمیت که باید دختران از کلیـه گـروه‌هـای غـذایی دارای مـواد حیـاتی و مغـذی مصرف کنند، بعضی از آنها اقدام به گرفتن رژیم‌های لاغری نامناسب می‌کنند. دخترانی که با پیروی از رژیم‌های تک‌خوری و مصرف خیلی کم مواد غـذایی لازم روزانـه، سـعی در حفـظ تناسب اندام خود دارند، از سفره غذایی که حاوی غذاهای سنتی مغذی و تلفیق شده بـا گـروه‌هـای متعـدد غـذایی هستند، جدا شده و به غذاهای خارج از خانه یا فست‌فودها که در ظاهر خوشمزه و اشـتها برانگیـز، ولـی فاقـد مـواد مغذی هستند، روی می‌آورند؛ در این صورت با عدم مصرف سبزی‌های تازه یا پختـه، شـیر و لبنیـات و منـابع پروتئینـی غنـی از اسیدهای آمینه ضروری، به روند رشد خود صدمه می‌زنند و رشـدی را کـه از نظـر افـزایش قـد و سـاختار اساسـی بافت‌های عضلانی و استخوانی و حتی سیستم دفاعی بدنشان باید صورت بگیرد، در معرض صدمات جبـران ناپـذیر قرار می‌دهند.
اغلب این‌گونه جوانان، به‌خصوص دختران، به کم‌خونی، پوکی استخوان، بی‌حوصلگی و افسردگی دچـار می‌شوند و نه تنها سلامت و توانایی کار، فکر و اندیشه خود را کاهش می‌دهند، بلکه زمینه ابتلا به اغلب بیماری‌ها را در سنین میان‌سالی و سالمندی خود فراهم می‌کنند. بسیاری از بیماری های خانم ها در سنین میانـسالی ماننـد آرتـروز، فشار خون، بیمارهای قلبی عروقی، افزایش چربی خون، دیابت و…، ریشه در تغذیه دوران نوجوانی و جـوانی دارد. همچنین دخترانی که تمایل بیشتری به مصرف فست‌فودها به جای غـذاهای سـنتی دارنـد و بـه جـای مـصرف آب، دوغ و شیر، از نوشابه استفاده می‌کنند و تنقلات بی‌فایده‌ای مثل چیـپس و پفـک را جـایگزین تـنقلات سـالمی مانند کشمش، نخودچی، بادام، پسته، گردو، کنجد، ذرت، انجیرخشک و خرما می‌کنند، بیـشتر در معـرض ابـتلا بـه این بیماری‌ها هستند. روی آوردن این افراد به مواد غذایی باارزش، کمک شایانی به جهـش رشـد، افـزایش قـدرت دفاعی بدن و تأمین انرژی لازم برای کار و فعالیت فکری آنها میکند.
وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها، به‌خصوص صبحانه و میان‌وعده نیمروز، تأثیر بسیار زیادی در ایجاد اشتها، تأمین انرژی و مواد مغذی لازم برای فعالیت‌های جسمی و آماده‌سازی مغز برای یادگیری و افزایش قـدرت حافظـه دارد. این در حالی است که متأسفانه اغلب جوانان به‌خصوص دختران، صبحانه را حذف و مصرف تنقلات بی‌ارزش را جایگزین میان‌وعده می‌کنند، غافل از اینکه با این روش تغذیه، سلول‌ها و بافت‌های بدن دچار گرسنگی‌های پنهان شده و از مواد مغذی حیاتی تهی می‌گردد.
نکته پایانی در مورد خواب!
بررسی‌های متعدد حاکی از آن است که اغلب دختران، به علت دیر خوابیدن در شب، نمی‌توانند صبح به‌موقـع بیدار شوند، لذا فرصت بهره بردن از صبحانه، این وعده غذایی بسیار ارزشمند و سازنده را نخواهند داشت. دیر خوابیدن عاملی منفی در بهبود سلامت است؛ زیرا از ۸ شب تا ۸ صبح، فعالیـت هورمـون رشـد شـروع شده و ترمیم و بازسازی سلول‌های از کار افتاده و بافت‌های فرسـوده را بـا اسـتفاده از ۷۰ درصـد انـرژی حاصـل از چربی‌های ذخیره‌ای عهده‌دار می‌شود. بنابراین، با دیر خوابیدن این فرصت طلایی برای ترمیم بافت‌هـا، سـلول‌هـا و آماده‌سازی مغز برای فعالیت و یادگیری از دست می‌رود.
یادمان نرود که برای سالم زیستن، باید علاوه بر رعایت اصول عمومی سلامت، به نیازهای دخترانه و پسرانه نیز توجه نمود.