پای‌بندی به اصول و اصلاح روش‌ها
رضا حیدری
ضرورت نوآوری در هیئت انصار المهدی برای ارتباط عمیق‌تر هیئتی‌ها
در مصاحبه با جناب آقای قمری مدیر فرهنگی معاونت برادران دفتر مرکزی
راهنما: هیئت انصار المهدی ماهیتاً چه خصوصیاتی در بردارد؟
ج: هیئت انصار المهدی همانند سایر هیئات از منبر، مداح، ادعیه، سینه‌زنی و غیره بهره می‌جوید با این تفاوت که چون مخاطب اصلی برنامه‌های این هیئت، دانش‌آموزان هستند برنامه‌ها متناسب با سطح فهم و یادگیری آن‌ها تنظیم می‌گردد. لذا ممکن است برای محسوس‌تر شدن بحث‌ها کلیپ‌های تصویری هم به‌کار گرفته شود. باید عنوان نمود که درواقع آنچه هیئت انصار المهدی را متفاوت از سایر هیئت‌ها می‌نماید، ارائه محتوای برنامه‌ها با فرمی متفاوت و مختص نوجوانان است و این مهم خود به‌ضرورت مخاطب‌شناسی در اجرای برنامه‌ها اشاره دارد.
راهنما: هیئت دانش‌آموزی به چه خصوصیاتی در نحوه اجرای برنامه‌ها اهتمام داشته و دارد؟
ج: در بحث مخاطب‌شناسی هیئت که از اهمیت بالایی برخوردار است، نیاز به پژوهش‌های دقیق اجتماعی و روان‌شناسی احساس می‌شود. رساندن پیام به مخاطبان به شرطی سهل و آسان خواهد بود که با الگوی ذهنی مخاطب ما همسو باشد. در غیر این صورت اگر مخاطب با آنچه گفته می‌شود ارتباط برقرار نکند و با اهداف ما فاصله داشته باشد، انتقال مبحث سخت و دشوار خواهد بود. ازاین‌رو، ذائقه‌سنجی نوجوانان برای کشف و استخراج علاقه‌ی آن‌ها اهمیت می‌یابد که این خود نیازمند یک ارتباط عاطفی قوی با مخاطب است. وقتی این ارتباط شکل گرفت، در آن‌هنگام می‌توان بسیاری از محتواهای موردنظر را در این فرم منتقل کرد؛ اما اگر این فرم، از نگاه مخاطب نباشد مسلم است که جذابیتی برای او نخواهد داشت و از دریافت محتوای مربوطه نیز بازخواهد ماند. از طرفی ارتباط هیئت با دانش‌آموز ارتباطی تبلیغاتی نیست، بلکه ارتباطی تعاملی و سازنده است که در آن مخاطب می‌تواند اظهارنظر کند و از این طریق محتوای غنی اسلامی را از هیئت دریافت کند.
اوج ارتباط عاطفی دانش‌آموزان با هیئت زمانی امکان‌پذیر خواهد شد که آن‌ها در پی ایفای نقش خود در اجرای برنامه‌ها، صمیمیت و نزدیکی خود با سایرین را احساس کنند. در این راستا ضمن تشکیل گروه‌هایی که برای هریک مشاوری در نظر گرفته‌شده به آن‌ها این اختیار داده می‌شود که با ارائه طرح و برنامه در بخش‌های مختلف ازجمله تبلیغات، استعداد خودشان را بروز دهند. با این طرح علاوه بر اینکه ارتباط بین آن‌ها عمیق‌تر می‌شود، در پیش‌برد اهداف هیئت نیز سهیم خواهند بود.
راهنما: چه کارکردهایی را در هیئت انصار المهدی برای دانش‌آموزان پیش‌بینی کرده‌اید؟
ج: در این محیط تربیتی باید در فضای اجتماعی حضور حداکثری داشت و نسبت به مسائل جامعه بی‌تفاوت نبود. به‌طور مثال یکی از کارکردهای تربیتی در نظر گرفته‌شده برای هیئت در سال جاری، توجه به مسائل اقتصادی است به‌طوری‌که از رابطان خواسته‌شده تا فعالان اقتصادی در عرصه تولید را به هیئت دعوت و از آنان استفاده کنند. با این روش، اعضای دانش‌آموز از طریق هیئت با نیازهای روز جامعه آشنا می‌شوند. در همین راستا «مردمان شهر حماسه‌ای» شعاری است که امسال با توجه به منظومه فکری، تربیتی و همچنین جنگ اقتصادی امروز جامعه در نظر گرفته شده است.
راهنما: با توجه به برگزاری مداوم هیئت در طول سال آیا صرف ورود در کارکردهای اجتماعی کافی است؟ یا اینکه وظیفه اصلی هیئت تربیت افراد است؟
ج: نماینده محترم ولی‌فقیه در اتحادیه سرفصل‌هایی را مطرح کرده‌اند که نقشه محتوایی برنامه‌های تربیتی مدنظر ماست. موضوع یکی از این سرفصل‌ها «تدبر در قرآن» است. توجه کنیم که قرآن یک اصل است، منتها نه صرف قرائت قرآن، بلکه تدبر در قرآن به‌عنوان یک مرحله بالاتر. این طرح در هیئت‌ها با قرائت آیات، پخش کلیپ و بیان یک حدیث قدسی مرتبط با آیه اجرا گردیده است. نکته دیگری که حاج‌آقا فرمودند بحث انس با شهدای دانش‌آموز است که دراین‌باره با استفاده از اشعار مداحان نام شهدای جلیل‌القدرمان را زنده نگه می‌داریم. در این زمینه پادکست‌ها و پوسترهای نمایشگاهی را به‌عنوان نمونه خدمت دوستان داده‌ایم تا در مجالس استفاده کنند. این یک پیشنهاد عمومی است. در طرح «هم‌کلاسی آسمانی» هم یک پیشنهاد تخصصی را ارائه کرده‌ایم که طبق آن هر شهرستان بتواند یک شهید شاخص را شناسایی و سرگذشت آن را در هیئت‌های انصار المهدی معرفی کند. این حرکت به‌نوبه خود، فرآوری آثار شهدای هر منطقه را موجب خواهد شد.
یکی از سرفصل‌های هیئت بیان و آموزش احکام است. پیشتازی و پرچم‌داری بچه‌های اتحادیه در این زمینه نیز باید مشهود باشد. استفاده از طلاب جوان و آماده‌سازی مجموعه نورالاحکام برای آموزش متناسب با سن نوجوانان راهکار عملی ما در این عرصه است. برای بیان مباحث اخلاقی هم مجموعه‌ای با عنوان عطر ماندگار برای دهه محرم تحویل استان‌ها شد.
همچنین حاج‌آقا در بحـث محتوایی فرمودند ما نیاز به نشریه داریم. ایشان در این زمینه ضمن تعیین سرفصل‌ها و اهداف غایی این طرح عنوان کردند که رابطان ما در شهرها باید نشریه‌ای دانش‌آموز پسند را در اختیار مخاطب هیئتشان قرار دهند و این محتوای تولیدی خمیرمایه اصلی بحث هیئت‌هاست. این خود مستلزم برگزاری منظم و متناوب جلسات هیئت‌هاست.
در سال جاری کاری که کردیم انتخاب رابطین در استان‌ها بود. رابطان ضمن اینکه نقش ارتباطی با هیئت‌امنای شهرستان‌ها را بر عهده‌دارند، نتایج کار را در اختیار دبیرخانه هیئت‌های انصار المهدی در استان چهارمحال و بختیاری قرار می‌دهند. در این مورد با ارسال بخش‌نامه به هیئت‌های انصار المهدی خواسته شد تا هیئت‌امنای خود را در شهرستان تشکیل بدهند. هیئت‌امنا به‌عنوان بالاترین مرجع سیاست‌گذار نقش نظارتی و هدایتی بر هیئت‌ها دارد و متشکل از یک ترکیب کارشناسی شده است که هرکدام یک‌سری وظایف را بر عهده‌دارند. این ترکیب عبارت است از:
مسئول اتحادیه شهرستان، مسئول برگزاری هیئت شهری، رابط هیئت انصار المهدی در مراکز استان، روحانی هیئت، یک نفر از سرگروه‌های برادران، یک نفر مربی و سرگروه‌های برادران، یک نفر مربی و سرگروه‌های خواهران، دو نفر از هیئت‌های دانش‌آموزی دختران و پسران، دو نفر نماینده فارغ‌التحصیلان، یک نفر نماینده‌ی والدین و دو نفر هم نماینده مدیران مدرسه پسرانه و دخترانه. ضمن آنکه ما در مدرسه نیز شورای برنامه‌ریزی هیئت را در نظر گرفتیم که ترکیب آن عبارت است از:
مدیر یا معاون پرورشی مدرسه، مسئول انجمن، معاون فرهنگی اجتماعی انجمن اسلامی، روحانی هیئت یا مدرسه، نماینده مداحان دانش‌آموز، مسئولان سایر تشکل‌ها و مسئول هیئت انصار المهدی.
راهنما: وظایف مربیان خانم و آقا چیست و نقش آن‌ها در تشکیل و تداوم هیئت چگونه است؟
مربیان در ابتدا با رصد وضعیت فرهنگی شهر و نیازهای اولیه اعضای هیئت به اجرای این سیاست‌ها و اهداف اهتمام می‌ورزند. وظیفه مهم دیگر آن‌ها در رابطه با هیئت‌های شهری و مدرسه‌ای است که لازم و ملزوم هم‌اند و باهم هم‌پوشانی دارند.
راهنما: آیا با حضور فارغ‌التحصیلان در فضای هیئت، دانش‌آموزان نقشی را بر عهده خواهند گرفت؟
ج: حضور فارغ‌التحصیلان در هیئت صرفاً برای مشاوره و انگیزه‌بخشی است و در بستر کار تربیتی نباید فضای کار و حرکت از دانش‌آموزان گرفته شود. گرچه در یکجا فضای کار در اختیار دانش‌آموزان نیست و آن منبر است. دراین‌باره ما به استفاده از سخنران غیرروحانی در هیئت‌ها توصیه نکرده‌ایم.
راهنما: در این راستا چه برنامه‌های راهبردی را برای مداحان و مربیان در نظر گرفته‌اید؟
آنچه برای ما مهم است خروجی هیئت‌های مدارس و شهرستان‌ها است که مصداق اصلی آن همین هیئت‌امنا هستند. در این راستا ما کارگروه‌های مختلفی را در دفتر مرکزی تشکیل داده‌ایم. برای مداحان به دنبال بسته‌های محتوایی بوده‌ایم تا در برنامه‌ها به‌طور اختصاصی به‌کارگیرند. همچنین برنامه‌های مختلفی همچون جشن، تولید شعر، معارف قرآنی، کارهای پژوهشی و … را با دعوت از صاحبان امر پی‌گیری کرده‌ایم.
راهنما: جایگاه و فضای محتوایی هیئت را با توجه به سیر منظومه فکری تربیتی چگونه می‌بینید؟
ج: کاری که هیئت با نوجوانان و جوانان ما می‌کند این است که آن‌ها را به یک بلوغ فکری می‌رساند که این خود زمینه‌ای است برای پیاده‌سازی انواع سرفصل‌های فکری و تربیتی. لذا آن بستری که می‌تواند بچه‌های ما را به بلوغ برساند، همین هیئت‌های انصار المهدی است که بر محوریت حضرت ولیعصر (عج) شکل می‌گیرد.
راهنما: سخن پایانی
ج: کار فرهنگی کردن مثل چاه کندن با سوزن است، وقت و حوصله بسیاری می‌خواهد. نمی‌شود انتظار حصول سریع نتیجه در مدت‌زمان کوتاه داشت. هستند هیئت‌هایی که با تعداد پنج یا ده نفر شروع کردند؛ ولی با صبر و استقامت اکنون توانسته‌اند به یک هیئت مطرح در کشور تبدیل شوند. بحث دیگر این است که نمی‌توان به بهانه وجود هیئت‌های بزرگ از فعالیت خود دست کشید. هیئت‌ها بستری برای کار تربیتی‌اند، نه یک شرکت خصوصی! می‌توان با استفاده از سایر هیئت‌ها هم‌افزایی و رشد کرد.