قرارگاهی به وسعت هیئت
احسان منصوری
ظرفیت هیئت انصار المهدی برای پرورش نیرو
دهه هفتاد بود و تازه محفل‌های انس با قرآن کریم در مساجد شهر توسط اتحادیه راه افتاده بود؛ دفترچه‌ای هم داشتیم که آیات قرآن کریم را تفسیر کرده بود و مربی‌مان ما را به تدبر وامی‌داشت. تازه مسئول انجمن شده بودم و حضور در این جلسات هر دو هفته یک‌بار ترک نمی‌شد. بعدها بود که این محفل‌ها عنوان رسمی هیئت انصار المهدی (عج) گرفت و در دهه هشتاد در کنار خیمه‌های معرفت، به رکنی از ارکان کار تربیتی و تشکیلاتی در اتحادیه تبدیل شد. در دهه نود با آمدن قرارگاه در اتحادیه و انجمن‌ها نگرش تربیتی و تشکیلاتی رنگ و بوی قوی‌تری به خود گرفت. به‌هرحال اتحادیه تأکید داشت که دانش‌آموزان از مسیر تربیت وارد تشکل شوند و تربیت نه‌تنها فراموش نشود که رکن اصلی کار تشکیلاتی باشد. این‌گونه شد که قرارگاه‌ها با رویکرد تربیتی کار تشکیلاتی کردند.
هیئت در اتحادیه سه رکن دارد:
- محفلی برای شناخت، ارتباط و اُنس با اهل‌بیت علیهم‌السلام
- عشق ورزیدن به حضرت ولی‌عصر (عج)
- اتصال به دریای بی‌کران قرآن مجید
و رسالت آن ترویج معارف اسلامی، در راستای تربیت جوانان شایسته برای آرمان‌شهر مهدوی است.
با نگاهی به این ارکان و رسالت می‌توان به‌صورت ظاهری آن را در بسیاری از هیئت‌های دیگر دید؛ اما چه چیز هیئت انصار المهدی (عج) در اتحادیه را با هیئت‌های دیگر متمایز می‌سازد؟ آیا اینکه صرفاً دانش‌آموز در هیئت ما حضور دارد نقطه تمایز اساسی است؟ قطعاً خیر. اینکه ده‌ها و یا صدها دانش‌آموز بیایند سخنرانی معمولی و چه‌بسا سطح پایین‌تر از سایر سخنرانی‌های هیئت‌های شهری را گوش کنند، روضه و سینه‌زنی چه‌بسا نازل‌تری را داشته باشند و بروند این هیئتی است که در اتحادیه «تنور تشکیلات» است؟ آیا می‌خواهیم هیئتی مانند سایر هیئت‌ها داشته باشیم و سری در سرها داشته باشیم؟ قطعاً خیر.
با این مقدمه طولانی باید به سراغ تأملی عمیق‌تر و دقیق‌تر در هیئت برویم. هیئت در تشکیلات انجمن اسلامی می‌باید از صدر تا ذیلش تربیتی و تشکیلاتی باشد، دقیقاً همان چیزی که در قرارگاه به دنبال آن هستیم. باید مقدمات هیئت کاملاً دانش‌آموزی باشد؛ چراکه اگر کادر اتحادیه و یا کادر مدرسه خود مقدمات را فراهم کنند، دانش‌آموز هرگز معنای تمرین برگزاری هیئت را نخواهد فهمید و قدر آن را نخواهد دانست و آن را همچون مدرسه و کلاس می‌پندارد که برایش آماده کرده‌اند که بنشیند و ببیند و برود.
سخنران در هیئت با سخنران در هیئت شهری معمولی تفاوت دارد. او می‌خواهد برای مخاطب انجمن اسلامی و یا کسی که می‌خواهد وارد انجمن اسلامی شود سخن بگوید و چرا سخن بگوید و چه بگوید و چگونه بگوید؟ همه این‌ها باید با رویکرد قرارگاهی مطرح شود؛ یعنی در جهت تربیت و تشکیلات. لذا بارش فکری، پرسش و پاسخ در مجلس، تعمیق مباحث، حوزه و سطح تفکر دانش‌آموزی و حضور سخنران در تفکر بعدیِ مخاطب الزامی است. به‌عبارت‌دیگر، باید بعد از پایان سخنرانی سخنران، تازه سخنرانی شروع شود و دغدغه فکری مخاطب گردد. آن سخنرانی که به‌زور پیاده شود و به‌صورت مکتوب در کانال یا سایت، به خورد مخاطب داده شود نیرو ساز نخواهد بود.
روضه‌خوان و مداح هیئت انصار المهدی (عج) باید نگاه جریان‌ساز و نیرو‌ساز داشته باشد و صرفاً برای گریاندن و سینه‌زدن معمول نباشد. مخاطب ما در اوج احساس نوجوانانه آماده احساس بدون فکر است و هیئت انصار المهدی برای احساس بدون فکر ایجاد نشده است. اگر ظرافت هیئت را نفهمیم چه‌بسا آسیب بزنیم و دانش‌آموز را به‌سوی شور بدون شعور سوق دهیم. هدف قرارگاه هم همین است که دانش‌آموز انجمن اسلامی را در کشاکش اندیشه‌ها به سمت تفکر و انتخاب درست در حوزه اندیشه و رفتار هدایت نماید.
حواشی هیئت مثل پذیرایی، نظافت، کفشداری و برخی دیگر از این مسائل در هیئت باید تربیتی و تشکیلاتی پیش برود و دست دانش‌آموز از این مسائل کوتاه نباشد. هم‌اندیشی، هماهنگی و همیاری می‌توانند در هیئت تجلی یابند و مخاطب انجمنی ما را بالنده کنند.
نکته حائز اهمیت آن است که در اتحادیه به دنبال جنبش دانش‌آموزی هستیم، البته این عمومیت به این معنا نیست اتحادیه باید همه دانش‌آموزان را تحت پوشش بگیرد؛ بلکه باید زبده‌شناسی و زبده‌پروری، اصل در کار باشد و این شناسایی و پرورش غیر از قرارگاه می‌تواند در هیئت پیاده شود؛ چه‌بسا مهارت‌های فنی که اتحادیه در سال‌های اخیر به دنبال توسعه آن بوده است بتواند در هیئت موردتوجه قرار گیرد. البته با رعایت نکات فنی تخصصی که باید تحت نظر تکنسین باشد بسیاری از امور اجرایی در هیئت می‌تواند به‌عنوان آموزش ضمن کار لحاظ شود. از برق‌کشی و فضاآرایی تا آشپزی و تعمیرات وسایل و صوت و نظافت که در دانش‌آموزانِ امروز کم‌تر موردتوجه قرار می‌گیرد. حتی مداحی، تولید نشریه، مکان‌یابی، طراحی پوستر، تبلیغات مجازی و محیطی، نظم و انسجام گروهی و بسیاری از مؤلفه‌های دیگر می‌تواند در هیئت آموزش‌دهنده و تربیت‌کننده باشد.
در آخر این نکته نیز اهمیت ویژه می‌یابد که هیئت بیدارکننده است و الگودهنده و چه بستری بهتر از هیئت در کنار قرارگاه که دانش‌آموز را می‌تواند با نگرشی الگودهنده که همکلاسی آسمانی تجلی آن است به‌سوی دانش‌آموز تراز انقلاب اسلامی سوق دهد.