تشکل حق(مبحث دوم)
ویژگی‌های تشکیلات اسلامی از دیدگاه شهید بهشتی
ر
اشاره
مربی عزیزم سلام
امیدوارم از مطلب تشکل حق قبلی استفاده کرده باشید. در مطلب قبلی تعریف و ضرورت تشکیلات از دیدگاه شهید بهشتی مورد بررسی قرار گرفت. و نظر شهید مظلوم را در مورد تشکیلات دانستیم از آن جایی که تشکیلات تنهایی مورد هدف ما نیست و ما در جامعه ای زندگی می‌کنیم که اسلامی است. باید همه اجزاء جامعه نیز اسلامی باشند و تشکیلات نیز جزئی از جامعه اسلامی است و باید اسلامی باشد . تشکیلات اسلامی به طور قطع ماهیتی متفاوت از تشکل‌های دیگر دارد و به همین جهت بایدبه طور خاص آن را مورد بررسی قرار داد. به همین منظور در این شماره قصد داریم که خصوصیات تشکیلات اسلامی را از دیدگاه این شهید بزگوار که شاید مبدأ حرکت تشکیلاتی در کشور اسلامی ایران بوده‌اند) به نقد و بررسی بگذاریم تا بتوانیم در حرکت تشکیلاتی خود اصول یک تشکیلات اسلامی را لحاظ کنیم.
به امید روزی که همه مردم ایران اسلامی به صورت تشکل اسلامی قدرتمندی مقدمات ظهور حضرت ولی عصر (عج) را فراهم سازند و شاهد ظهور منجی عالم بشریت باشیم. انشاء الله
خصوصیات تشکل حق
تشکیلات اسلامی از دو جزء تشکیل شده است که البته در مصداق نمی‌توان آن‌ها را از هم جدا کرد. یکی تشکیلات است که تعریف آن را در شماره قبلی خواندیم.
و دیگری اسلامی بودن آن است مکه مورد هدف این مقاله است. یک تشکل اسلامی علاوه بر آن که تمام خصوصیات یک تشکیلات را باید داشته باشد تمام ارکان و اهداف و اشخاص آن نیز باید رنگ و بوی اسلامی داشته باشد تا بتوان نام اسلامی را بر آن حمل کرد. در نتیجه اولین و مهم‌ترین خصوصیت یک تشکل اسلامی بودن آن است.
اسلام حاکم بر تمام شئونات یک تشکل اسلامی
وقتی نام اسلام در جایی وارد شد یا بر کلمه دیگری حمل یافت یعنی آن که باید اسلام به معنی واقعی در آن جا وارد شده باشد و از آنجایی که اسلام برای تمام مراحل زندگی انسان حرفی برای گفتن دارد و کامل‌ترین دین به حساب می آید باید تمام اهداف و وسایل و فعالیت‌ها و حتی اشخاص رنگ و بوی داشته باشد. در نتیجه تشکل اسلامی با تشکل های دیگر تفاوت دارد در تشکیلات اسلامی باید چند نکته را به وضوح مشاهده کرد:
اسلامی بودن هدف
هدف یک مجموعه اسلامی باید رنگ و بوی خدایی داشته باشد یک تشکیلات اسلامی به هیچ وجه نمی‌تواند هدفی خارج از حیطه رضای خداوند انتخاب کند.
چنین تشکیلاتی باید بر محور خدا بنا شود و خدا و دین مبین اسلام باید هدف اصلی این مجموعه قرار گیرد.
هدف این چنین مجموعه ای قطعا باید دفاع از :
ارزش‌های اسلامی و پاسداری از اسلام و ارزش‌های آن باشد شهید بهشتی (ره) می‌فرماید: ((یکی از اصول پذیرفته شده تشکیلات اسلامی باید این باشد متشکل می شویم، پاسدار ارزشها باشیم.))
اعضای یک تشکیلات اسلامی باید مراقب تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها باشند که تصمیمات برنامه های ایشان منافاتی با احکام اسلامی نداشته باشد.
به عنوان مثال وقتی می‌گوییم در اسلام هدف وسیله را توجیه نمیکند و در سیره بزرگان ما نیز اینچنین دیده می‌شود؛ در یک تشکیلات اسلامی و در برنامه‌ریزی‌های آن نباید هدف برای اعضاء وسیله را توجیه کند هر چقدر هم هدف مقدس، باشد نمی‌توان وسایلی غیر اسلامی را برای رسیدن به آن هدف انتخاب کرد.
عدم انحصار طلبی
یکی دیگر از خصوصیات یک تشکیلات اسلامی انحصار طلب نبودن ایشان می باشد. ممکن است انحصار طلب نبودن ایشان تشکل‌های مختلفی با هدف اسلامی و اعضاء اسلامی و برنامه‌های اسلامی تشکیل شده باشند که شاید در ظاهر با هم در یک راستا نباشند تشکیلات اسلامی نباید این تفکر ترویج یابد که فقط هر چه ما می‌گوییم درست است و دیگران همه در اشتباه و انحراف هستند.
شهید بهشتی می فرماید: اینکه بگوییم این ارزش ما در ماست و در دیگران نیست و هر جا ارزشی باشد آن را انکار کنیم درست نیست. این تجسم خودخواهی و خودپرستی و ضد خداخواهی است و طبیعتا در یک تشکیلات اسلامی نمی‌شود ضد خدا حرکت کرد.
آزاداندیشی در حین تشکیلاتی بودن
یکی از آسیب‌های تشکیلات در سرتاسر دنیا این است که اعضاء خود را از آزاداندیشی باز می دارد. ریختن قالب فکری برای افراد و الزام افراد به این که در غیر از این قالب فکر نکنند از مشکلاتی است که به خاطر حفظ تشکیلات، دامن گیر گروه‌ها و مجموعه‌های مختلف شده است. شهید بهشتی در این باره می فرماید:
((مسئله مهم در تشکل این است که در عین بودن تشکل و در عین بودن رهبری و مدیریت و در عین اینکه یک نظام تشکیلاتی باشد انسان هم قالبی از آب در نیاید و اگر انسان قالبی شد؛ این خطرناک است پس در تشکل در عین حفظ پیوند و ایجاد نظم آهنین انسانها باید توانند که آزادانه بیاندیشند. انتقاد کنند و تصمیم بگیرند.))
التبه باید توجه داشت که این مساله با ولایت پذیری و تشکیلاتی بودن منافات ندارد . بعضی فکر می‌کنند تشکل استبدادی است ولایت پذیری استبداد است در حالی که شهید بهشتی می فرماید: ((اطاعت دلخواه متعهدانه استبداد نیست بلکه همان مدیریت مطلوب است.))
تشکیلات اسلامی خادم مردم
است. یعنی برای بهتر خدمت رساندن به مردم تشکل پیدا می‌کنند در نتیجه در عوض اینکه تشکیلات باری باشند بر دوش مردم بار مسئولیت خدمت به مردم را به دوش می‌کشد. شهید بهشتی می‌فرماید(( برای نسل جوان ما تشکیلات با انگیزه قدرت طلبی را تداعی نمیکند؛ بلکه آن تشکیلات با انگیزه خدمت و فداکاری و جانبازی در راه یک آرمان و هدف را تداعی می‌کند.)) در این تشکیلات قدرت را می‌خواهند برای خدمت به مردم یا به قول شهید که می فرماید: ((انجام خدمت بهتر و موثرتر، در جهت خدمت به خلق برای رضای خدا.))
تشکیلات اسلامی وسیله‌ای برای خودسازی
در یک تشکیلات اگر روح اسلام حاکم بر تمام اجزا شود خود به خود مجموعه‌ای آماده برای خودسازی انسانها به وجود می‌آید چرا که در یک تشکیلات اسلامی اعضاء تشکیلات قدم اول را در نابودی رذائل انسانی در وجود خود برداشته‌اند و آن نادیده گرفتن خود است. تمام رذائل به خودخواهی و خودپرستی برمی‌گردد که عضو یک تشکیلات اسلامی خود را وقف اهداف مقدس مجموعه و خدمت به مردم در راه رضای خدا می‌کند. از این رو تشکیلات میتواند مقدمه‌ای خوب برای خودسازی انسانها باشد.
شهید بهشتی در یکی از سخنرانی های خود اینگونه می‌فرماید: ((یک تشکل باید سازنده ماه آسان کننده خودسازی برای ما و کمکی به سیر الی الله برای شرکت کنندگان در آن باشد.)) یک تشکیلات اسلامی میتواند حرکت جمعی را در خودسازی شروع کند و حرکت جمعی قطعا نتیجه بهتری را نیز در بر خواهد داشت در نتیجه تشکیلات اسلامی باید در مسیر رشد اخلاقی تمام اعضاء گام بردارد و خودخواهی و خودبینی‌ها را در بین همه اعضاء از بین ببرد.
تشکیلات اسلامی می‌توالند با حاکم کردن اخلاق بر اعضاء، آن را به بیرون از تشکیلات نیز (یعنی جامعه اسلامی) بکشاند و ما شاهد رشد اخلاق در کل جامعه باشیم.
رابطه تشکیلات با ولایت فقیه
یکی از سوالاتی که ممکن است در ذهن انسان مورد تشکیلات ایجاد شود، ضدیت شکلات با ولایت فقیه و حکومت ولایی میباشد.
شاید علی الظاهر اینچنین به نظر برسد که حرکت تشکیلات یک حرکت موازی با جمهوری اسلامی و ولایت فقیه میباشد. در حالی که یک تشکیلات اسلامی در حکومت اسلامی میتواند بازوان قدرتمندی برای ولایت باشد و در خدمت ولایت. شهید بهشتی این باره اینگونه می‌فرمایند: (( همینطور کل جامعه مسئله ولایت فقیه نفی داشتن تشکیلات حکومتی دانستن تشکیلات برای ساختن و پرداختن استعدادها و برنامه‌ریزی و کادرسازی هم نیست بعکس چون در جامعه اعمال ولایت فقیه، نیازمند برنامه و برنامه ریزی و کادر مناسب است تشکیلات این نیازها را تامین می‌کند.))
تشکیلات اسلامی میتواند در آماده کردن استعدادهای نظام و مردم در جهت اهداف ولایت فقیه گام مهم و اساسی بردارد که البته همین طور هم باید باشد.
به عمل کار برآید
اعضاء تشکیلات اسلامی باید اهل عمل باشند. اگر تشکیلات خواسته باشد به اهداف مقدس خود که همان دفاع از ارزشها است برسد، باید اعضای آن اهل عمل. باشند. شهید بهشتی در این رابطه می‌فرماید: (( تبلیغات یک تشکیلات باید عمل آن باشد. کونوا دعاه الناس بغیر السنتکم)) با رفتار و عمل میتوان همه را به اهداف تشکیلات دعوت کرد و خیلی از خصوصیات دیگر که در این مجال نمی‌گنجد امیدواریم بتوانیم در مسیری که این شهید بزرگوار دغدغه حرکت در آن را داشت قدم برداشته و به آن اهداف مقدس تشکیلات اسلامی که همان کادرسازی انقلاب و یاری ولایت فقیه رسیدن به اهداف مقدس نظام اسلامی میباشد نائل گردیم. والسلام